Introductie Fotogalerie

Kunt U mij 60 Zagen en 12 Naaimachines sturen? Een video documentaire van Lily van den Bergh

Een andere kijk op Afrika

Over de Nederlandse organisaties: Gered Gereedschap en Step by Step
of
Het succes van kleinschalige ontwikkelingshulp
 

Waar anderen boten vol te grote maten winterkleren naar 'arme Afrikanen' sturen, is de organisatie Gered Gereedschap al 25 jaar bezig met het ondersteunen van lokale initiatieven in Afrika, Latijns Amerika, en Azië.
Voor deze documentaire, reisden we naar Zimbabwe, Ghana en Burkina Faso, om het resultaat te filmen van de Geredde Gereedschappen, die in Nederland door vrijwilligers werden ontroest en gerepareerd.
Eenmaal in Afrika aangekomen, worden deze gereedschappen letterlijk met beide handen aangepakt; ze zijn vaak bepalend voor het wel of niet kunnen opbouwen van een zelfstandig bestaan.
Nu eens geen film over uitgehongerde skeletten, of verwoestende oorlogen, maar over werkende Afrikanen, die met hun eigen toekomst bezig zijn.

Waarom een documentaire over kleinschalige ontwikkelingshulp?

Er zijn veel films gemaakt over ontwikkelingshulp en over de geweldige rol die het rijke westen daarin speelt. Nederland besteedt meer geld aan ontwikkelingshulp dan vele andere Europese landen, maar niet altijd is duidelijk of en hoe de doelstellingen van het beleid gerealiseerd worden, waarbij vaak onze industriële dienstensector meer profiteert dan de ontvangende landen en de afhankelijkheid van de donor bestendigd wordt.
Gered Gereedschap laat zien hoe ontwikkelingshulp daad­werkelijk en duurzaam gegeven kan worden en naar onze mening ook grootschalig gegeven zou moeten worden. Er wordt geen geld of voedsel gegeven, wat de afhankelijkheid alleen maar onder­streept en in stand houdt. De mensen worden met de gereedschappen in staat gesteld zelf voedsel te ver­bouwen en producten te fabriceren.

Veel kleine bedrijven in Afrika, Azië en Zuid Amerika hebben goed gereedschap nodig. Meestal moet het geïmporteerd worden, is het moeilijk verkrijgbaar, altijd duur en vaak van slechte kwaliteit.

De stichting Gered Gereedschap heeft 30 plaatselijke afdelingen, met ongeveer 500 mensen, verspreid over heel Nederland, waar al sinds 1982 door vrijwilligers gereedschap ingezameld, opge­knapt en op aanvraag verstuurd wordt. Met zoveel succes dat in het begin meer Afrikanen van het bestaan van Gered Gereedschap wisten dan Nederlanders!

We zien indewerkplaats Den Haag en op het hoofdkantoor in Amsterdam vrijwilligers, afkomstig uit alle hoeken en lagen van de bevolking: gepensioneerde timmerlui, lassers, studenten letteren die brieven vertalen uit het Frans, Spaans en Portugees, WAO'ers, werkelozen, ex-gedetineerden en bijstandtrekkers. Jong en oud knappen gereedschap op in de werkplaats.
Mevrouw Wokke bijvoorbeeld, 88 jaar oud, repareert als een van de laatste 'blind' een naaimachine, die iemand net op straat gevonden heeft. Een ander maakt van twee kapotte boormachines één werkende.

De ontvangers van het gereedschap:

Burkina Faso is een van de armste landen ter wereld. Vlakbij de Sahel: dus veel onvruchtbare grond. De vele internationale hulporganisaties lijken onwillig om de basisbehoeften van de bevolking te financieren. De meest duurzame projecten zijn vaak opgezet door de lokale bevolking.

In het zuidwesten van Burkina Faso, in Bobo Dioulasso, filmden wij de 'Association des Veuves et des Orphelins' (Vereniging van Weduwen en Wezen) die een bijdrage leveren aan de economische zelfstandigheid van weduwen en wezen. In Burkina Faso krijgen weduwen alleen een uitkering als hun partner in dienst is geweest van de overheid. Zo niet, dan blijven deze vrouwen achter zonder financiële middelen, en worden vaak door de familie van de overleden man, van al hun bezittingen beroofd en het huis uitgezet. De organisatie geeft naailes aan weesmeisjes, met naaimachines van Gered Gereedschap, en heeft een landbouwproject voor weduwen opgezet. De Association des Veuves et des Orphelins heeft zelfs een lagere school opgezet, waar de kinderen leren lezen en schrijven en ze voorlichting krijgen op het gebied van AIDS en vrouwenbesnijdenis. Meer dan 400 weduwen zijn lid van de vereniging.

Heel Burkina Fasso rijdt op brommers, het transportmiddel bij uitstek, naast het openbaar vervoer. Er is dus een grote vraag naar goede reparateurs. En zo kwam Bernard Zongo uit het kleine stadje Koudougou - op een paar uur rijden van de hoofdstad - op het goede idee om een project op te zetten met uitsluitend meisjes, die hij ”wat techniek betreft beter dan jongens“ vindt. De geselecteerde meisjes worden opgeleid om bromfietsen te repareren en we zien ze in de film onder begeleiding van een leraar sleutelen aan de brommers. In Europa zijn er nog steeds heel weinig technisch opgeleide vrouwen. Ook in Burkina Fasso werd deze opleiding eerst heel sceptisch ontvangen, maar nu zijn de ouders en het publiek zeer enthousiast.

In Ghana filmden we bij de ‘Society for the Physically Disabled’.
Nadat Sylvester Antwi zijn arm verloor bij een auto-ongeluk, ontdekte hij dat de situatie voor gehandicapten in Ghana veel te wensen overliet. Begin jaren tachtig richtte hij daarom twee training centra op voor gehandicapten in zijn woonplaats Offinso (provincie Ashanti), waar veel verkeersongevallen en polio voorkomen. Daar worden meer dan 150 studenten opgeleid in houtbewerking, kleermaken, leerbewerking en schoenmaken. De eindproducten worden verkocht zodat de school zichzelf kan bedruipen, want de leerlingen betalen geen schoolgeld. Inkomen verwerven de scholen, naast projecthulp uit het buitenland, o.a. uit een kippenfarm met een productie van bijna 1000 eieren per dag. We zien hoe de studenten, die de opleiding beëindigd hebben, met een set gereedschap van de school en een kleine lening hun eigen bedrijfje oprichten. Verschillende bedrijfjes van oud-studenten zijn zo succesvol dat ze een flink aantal - meestal niet-gehandicapte leerlingen - in dienst hebben.

Soms zijn er grote dilemma's. De vrouwen van twee timmercoöperaties in Zimbabwe (Regazivipore Carpentry & Oil Pressing Co-op‘ en ‚Wadzani Community‘) vertellen, al zagend dat ze liever stoelen en tafels zouden maken, dan iedere dag een begrafenis bijwonen. Zimbabwe heeft het grootste aantal Aids doden ter wereld. "Wij baren de kinderen, die we nu moeten begraven." Maar met doodskisten verdienen ze meer dan met de meubels. Ook voor deze vrouwen geldt helaas: de ene z’n dood is de andere haar brood.

De organisatie Step by Stepstuurde indertijd met financiële steun van het Ministerie van Buitenlandse zaken, een team van drinkwater pomp reparateurs naar Kongoussi, in het noorden van Burkina Faso om te helpen met het opzetten van een centrale werkplaats en distributiepunt.
Er blijken meer dan 35 merken pompen te bestaan - ieder land exporteert bij voorkeur alleen de merken van bedrijven uit eigen land. De reparateurs, die door deze bedrijven werden opgeleid, konden dus slechts één enkel merk repareren.
Een Step by Step ingenieur ontwikkelde goedkoop gereedschap om alle merken kapotte pompen te repareren en assisteerde bij het opzetten van een klein rubber fabriekje om versleten pomp onderdelen te vervangen.
De begeleider wil zelf snel zijn rol in het project afbouwen, want: "de afhankelijkheid moet zo snel mogelijk ophouden”.
Dit project is nu uitgegroeid tot een multifunctionele organisatie, waar lokale pomp reparateurs worden opgeleid door leraren - de vroegere leerlingen - die ongeveer 2 miljoen mensen (in een gebied zo groot als Nederland) van pompen en dus schoon water voorziet.

In Zimbabwe volgen we een groep beeldhouwers, die een eigen coöperatie hebben opgericht: het ‚Zvirimudombo Sculptors Collective‘. Ze wonen en werken op een stuk land, door de overheid ter beschikking gesteld, ten noorden van Harare - zonder elektra, gas en andere moderne gemakken - waar elke beeldhouwer met o.a. het mechanische gereedschap van Gered Gereedschap, midden in het landschap beelden hakt, die daar ook geëxposeerd worden, in de hoop ze te verkopen.

Dus geen geld- of voedseldonaties, die alleen maar corruptie in de hand werken; in deze documentaire zien we dat kleinschalige ontwikkelingshulp, die direct inspeelt op verzoeken en behoeften van de lokale bevolking, bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling van de Afrikaanse economie.
De mensen kunnen zich tot zelfstandige ondernemers ontwikkelen in plaats van te blijven draaien in de vicieuze cirkel van afhankelijkheid van buitenlandse hulp. Zonder de officiële ontwikkelingshulp af te willen vallen, geven we een andere kijk op enkele projecten in drie landen van dit immense continent, dat we alleen op TV te zien krijgen, wanneer er ondervoeding en oorlogsrampen te melden zijn.
Afrika is het continent dat het minst geprofiteerd heeft van de nieuwe economische verhoudingen, met veel armoede, schendingen van mensenrechten en machtsongelijkheid.
Maar Afrika is óók het continent van grote energie, waar de lokale bevolking zelf steeds meer initiatieven ontplooit om haar positie te verbeteren.