CURRICULUM VITAE

Stanislaw Szmajzner

Geboren in 1927 in Pulawy (Polen); leerde op jeugdige leeftijd goudsmeden. Voordat hij werd gedeporteerd verdiende hij zijn brood met het graveren van patronen voor Wehrmacht soldaten. Pulawy werd al in 1939 ‘Judenfrei’ gemaakt; alle bewoners werden naar het getto van Opole overgebracht, vanwaar zij in 1942 naar Sobibor werden vervoerd. Stanislaw was toen 15 jaar;
Al heel snel begreep hij, dat bijna zijn hele familie was uitgeroeid. Om zichzelf in leven te houden, maakte hij sieraden en gereedschap voor de SS en hij slaagt erin goud voor eten te ruilen. Hij is de enige overlevende, die zolang van 1942 tot aan de opstand in 1943 in het kamp verbleef.
Szmajzner trad toe tot het geheime comité in Sobibor en speelde een grote rol bij de opstand. Hij weet te ontvluchten. De Russen gaan hun eigen weg en vele Poolse Joden, waarmee Stanislaw daarna optrok, werden door antisemitische Poolse partizanen beroofd en vermoord.
Met twee anderen weet hij Russische partizanen te bereiken, waarbij zich aansloot. In 1947 zou hij vanuit Polen naar Israël emigreren, maar belandt in Brazilië. Daar opent hij een juwelierszaak en bouwt in het oerwoud een ranch. Die verkoopt hij in 1967 en verhuist naar Goiana, waar hij een papier recyclingfabriek begint. Szmajzner schreef ook een boek over de opstand en maakte deel uit van een organisatie die in Brazilië Nazi’s trachtte op te sporen. Hij identificeerde de eerste commandant van Sobibor: Stangl en de ergste beul Wagner en liet doorschemeren een actieve rol te hebben gespeeld bij de ‘zelfmoord’ van Wagner.
Hij was een belangrijke getuige in de Sobibor-processen in Frankfurt/M. en Hagen.
Stanislaw Szmajzner heeft helaas de uiteindelijke film niet meer kunnen zien; hij overleed in 1989 tijdens de montage van onze documentaire.

 

vorige